چرا گردشگری پایدار مهم است؟

سفر مزایای زیادی برای مسافران و جوامع محلی دارد. اما در کنار این مزایا، می‌تواند به محیط زیست، فرهنگ و تاریخ آسیب بزند. با افزایش سفرها، رعایت اصول گردشگری پایدار ضروری‌تر می‌شود.

امروزه سفر آسان‌تر از همیشه شده است. بلیط‌های ارزان قیمت هواپیما، امکان سفرهای کوتاه‌مدت به کشورهای مختلف را فراهم کرده‌اند. اما با این دسترسی گسترده، باید تأثیر سفر بر طبیعت، حیات وحش، فرهنگ و اقتصاد را در نظر بگیریم.

تأثیر گردشگری

هر سال، صدها میلیون گردشگر به نقاط مختلف جهان سفر می‌کنند و صنعت گردشگری به یکی از بزرگ‌ترین نیروهای اقتصادی تبدیل شده است. در سال ۲۰۲۱، ارزش این صنعت حدود ۱.۳۱ تریلیون دلار برآورد شد. گردشگری یک پدیده جهانی است و هم تأثیرات مثبت دارد و هم تأثیرات منفی.

تأثیرات مثبت گردشگری

گردشگری می‌تواند نقش مهمی در رشد جوامع داشته باشد. این صنعت با ایجاد درآمد، اشتغال و زیرساخت‌های بهتر، زندگی مردم را بهبود می‌بخشد. همچنین به حفظ فرهنگ و زبان‌های محلی کمک می‌کند و ارتباطات فرهنگی بین مردم را تقویت می‌سازد.

تأثیرات منفی گردشگری

با این حال، گردشگری همیشه هم مثبت نیست. گردشگری بیش از حد ممکن است کیفیت زندگی ساکنان محلی را کاهش دهد، منابع طبیعی را تهدید کند و برخی مناطق را از هویت اصیلشان دور سازد. در برخی موارد، جوامع بیش از حد به گردشگری وابسته می‌شوند و این امر، اقتصاد آن‌ها را آسیب‌پذیر می‌کند. همچنین، گاهی تجربه‌های فرهنگی به کالایی تجاری تبدیل می‌شوند و از اصالت خود فاصله می‌گیرند.

گردشگری پایدار چیست؟

طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری، گردشگری پایدار یعنی گردشگری‌ای که تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی آن در حال و آینده در نظر گرفته شود و در عین حال، نیازهای گردشگران، صنعت گردشگری، محیط زیست و جوامع محلی را برآورده کند.

به زبان ساده، گردشگری پایدار به دنبال شناسایی آسیب‌های گردشگری و ارائه مدل‌هایی است که از انسان‌ها و محیط زیست محافظت کند. این نوع گردشگری راهکاری برای کاهش اثرات منفی گردشگری و ایجاد سفری مسئولانه‌تر است.

چرا گردشگری پایدار مهم است؟

گردشگری پایدار تضمین می‌کند که مزایای گردشگری بیشتر از آسیب‌های آن باشد و سفر را به یک نیروی مثبت تبدیل کند. با استفاده از روش‌های پایدار در سفر، می‌توان از فرهنگ، میراث، زبان، منابع طبیعی، حیات وحش و محیط زیست محافظت کرد.

در نهایت، گردشگری پایدار به هر مسافر کمک می‌کند تا سفری مسئولانه‌تر داشته باشد و به حفظ مقاصد گردشگری برای نسل‌های آینده کمک کند.

انواع گردشگری پایدار

وقتی صحبت از پایداری می‌شود، اغلب ذهن‌ها به سمت محیط زیست و تغییرات آب‌وهوایی می‌رود. اما در گردشگری، پایداری فقط به طبیعت و حیات وحش محدود نمی‌شود. این مفهوم شامل مردم، فرهنگ و مسائل اجتماعی نیز می‌شود.

به طور کلی، گردشگری پایدار را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

1. گردشگری پایدار زیست‌ محیطی

طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ در Nature Climate Change منتشر شد، ۸٪ از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی مربوط به گردشگری است. این رقم نشان‌دهنده تأثیر چشمگیر گردشگری بر محیط زیست است و اهمیت گردشگری پایدار زیست‌محیطی را بیشتر می‌کند.

اهداف این نوع گردشگری:

• حفاظت از حیات وحش در برابر آسیب‌های گردشگری
• ایجاد و گسترش مناطق حفاظت‌شده طبیعی
• جلوگیری از کاهش منابع طبیعی در اثر گردشگری
• کاهش ردپای کربنی سفرها

2. گردشگری پایدار اجتماعی-فرهنگی

این نوع گردشگری بر بهبود کیفیت زندگی مردم در مناطق گردشگری تمرکز دارد. هدف آن حفظ فرهنگ، زبان و میراث تاریخی است تا جوامع محلی نه‌تنها دچار آسیب نشوند، بلکه از گردشگری سود ببرند.

مزایای این نوع گردشگری:

• حفظ و تقویت فرهنگ‌های بومی و سنت‌های محلی
• ایجاد فرصت‌های اقتصادی برای مردم منطقه
• جلوگیری از آسیب‌های فرهنگی و تغییرات نامطلوب اجتماعی
• تقویت ارتباط بین گردشگران و مردم محلی

۵ دلیل مهم بودن گردشگری پایدار

• ایجاد تجربه‌ای بهتر برای همه

گردشگری پایدار باعث می‌شود هم مسافران و هم مردم محلی تجربه‌ای مثبت‌تر و لذت‌بخش‌تر داشته باشند. این نوع گردشگری تلاش می‌کند تا تأثیرات منفی سفر را کاهش دهد و تأثیرات مثبت آن را تقویت کند. در نتیجه، جوامع محلی از مزایای اقتصادی و فرهنگی گردشگری بهره‌مند می‌شوند و گردشگران نیز با تجربه‌های واقعی و معنادار روبه‌رو خواهند شد.

• کاهش مشکل گردشگری بیش ‌از حد

گردشگری بیش‌ از حد زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی گردشگر در یک مکان حضور داشته باشند و باعث ازدحام، تخریب محیط و کاهش کیفیت زندگی مردم محلی شوند. گردشگری پایدار با ایجاد تعادل و تشویق سفر به مقاصد کمتر شناخته ‌شده، این مشکل را کاهش می‌دهد. همچنین، سیاست‌های دولتی و برنامه‌ریزی صحیح می‌توانند از تمرکز بیش از حد گردشگران در مناطق خاص جلوگیری کنند.

• حفاظت از محیط زیست و حیات وحش

گردشگری پایدار از محیط‌های طبیعی محافظت می‌کند و منابع مالی لازم برای نگهداری از این مناطق را فراهم می‌آورد. برای مثال، برخی پارک‌های ملی از درآمد گردشگری برای حفظ اکوسیستم‌های خود استفاده می‌کنند. علاوه بر این، این نوع گردشگری باعث می‌شود تعامل با حیوانات وحشی محدودتر شده و به جای تجربه‌های مداخله‌گرانه، بر مشاهده آن‌ها از فاصله‌ای امن تمرکز شود.

• حمایت از جوامع محلی

گردشگری یکی از منابع مهم اقتصادی برای بسیاری از کشورهاست. درآمد حاصل از این صنعت می‌تواند به بهبود زیرساخت‌ها، تأمین منابع برای مردم محلی و افزایش کیفیت زندگی آن‌ها کمک کند. برای مثال، در سال ۲۰۲۳، انتظار می‌رود ۱۷.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی پرتغال از طریق گردشگری تأمین شود. این نشان می‌دهد که سفرهای پایدار می‌توانند رشد اقتصادی را تقویت کرده و مشاغل محلی را رونق دهند.

• افزایش یادگیری و درک فرهنگی

گردشگری پایدار ارتباط مثبت بین گردشگران و مردم محلی را تقویت می‌کند. این تعامل، فرصتی برای یادگیری در مورد فرهنگ‌ها، تاریخ، آداب و رسوم و دیدگاه‌های مختلف فراهم می‌آورد. همچنین، می‌تواند باعث کاهش تعصبات فرهنگی و قوم گرایی شود. از سوی دیگر، مسافران نیز می‌توانند از سفرهای خود برای کسب دانش عملی درباره تاریخ، سیاست و پویایی‌های جهانی استفاده کنند.

گردشگری پایدار نه ‌تنها از محیط زیست و جوامع محلی محافظت می‌کند، بلکه تجربه‌ای ارزشمندتر، معنادار تر و آگاهانه‌تر را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد. با رعایت اصول پایدار در سفر، می‌توانیم جهانی متعادل‌تر و مسئولانه‌تر بسازیم.

مسئولیت توسعه گردشگری پایدار بر عهده کیست؟

توسعه گردشگری پایدار تنها به یک نهاد یا گروه خاص محدود نمی‌شود، بلکه مسئولیت آن بر عهده مجموعه‌ای از بازیگران در صنعت گردشگری است. این شامل دولت‌ها، هیئت‌های گردشگری، اپراتورهای تور، شرکت‌های هواپیمایی، بازاریابان و سایر بخش‌های مرتبط می‌شود.

نخستین گام در این مسیر، افزایش آگاهی درباره گردشگری پایدار است. تمام فعالان صنعت باید با مسائل مربوط به پایداری و راه‌های مدیریت آن آشنا شوند تا بتوانند مدل‌های گردشگری مسئولانه‌تری ایجاد کنند.

برای حرکت به سمت گردشگری پایدار، استراتژی‌های مختلفی قابل اجرا هستند. برخی از این اقدامات شامل ارائه مشوق‌های مالیاتی برای کسب‌وکارهایی است که به سمت روش‌های سازگار با محیط زیست حرکت می‌کنند، کنترل تعداد بازدیدکنندگان از مقاصد محبوب برای جلوگیری از ازدحام و اجرای کمپین‌های بازاریابی که بر مقاصد کمتر شناخته ‌شده تمرکز دارند.

علاوه بر سیاست‌های دولتی، خود گردشگران نیز می‌توانند در این مسیر نقش مهمی ایفا کنند. برای مثال، اگر مسافران هتل‌هایی را انتخاب کنند که از استانداردهای محیط ‌زیستی پیروی می‌کنند، این پیام به صنعت هتلداری منتقل می‌شود که پایداری برای مشتریان اهمیت دارد. در نتیجه، هتل‌های بیشتری به استفاده از شیوه‌های دوستدار محیط زیست روی خواهند آورد.

رسیدن به گردشگری پایدار یک فرآیند تدریجی و مداوم است که نیاز به همکاری و تعهد تمام بخش‌های مرتبط دارد. تنها با مشارکت همگانی می‌توانیم گردشگری را به نیرویی مثبت برای جوامع و محیط زیست تبدیل کنیم.

چگونه یک گردشگر پایدار باشیم؟

برای ساخت یک مدل گردشگری پایدار، صنعت سفر باید اقدامات اساسی انجام دهد، اما این بدان معنا نیست که گردشگران فردی نمی‌توانند نقش داشته باشند. هر مسافر می‌تواند با تصمیم‌های آگاهانه، به پایداری گردشگری کمک کند.

• با پول خود از گردشگری پایدار حمایت کنید

به عنوان یک گردشگر، شما می‌توانید با انتخاب آگاهانه، بر صنعت سفر تأثیر بگذارید. این یعنی هزینه‌های خود را در مکان‌هایی خرج کنید که به پایداری متعهد هستند، مانند هتل‌ها، تورها و وسایل حمل‌ونقل سازگار با محیط زیست. قبل از رزرو اقامتگاه یا شرکت در یک تور، کمی تحقیق کنید. ببینید آیا در وب‌سایت آن‌ها اشاره‌ای به شیوه‌های پایدار شده است و نظرات سایر مسافران را بخوانید. مثلاً اگر قصد اجاره خودرو دارید، بررسی کنید که آیا گزینه‌ای برای اجاره خودروی برقی وجود دارد یا خیر. انتخاب خودروهای برقی به جای بنزینی، نشان‌دهنده تقاضای بیشتر برای گزینه‌های دوستدار محیط زیست است.

• آگاهی درباره گردشگری پایدار را افزایش دهید

صحبت کردن درباره پایداری در سفر، اقدامی ساده اما مؤثر است. وقتی درباره گردشگری پایدار اطلاع‌رسانی شود، مسافران بیشتری به انتخاب گزینه‌های مسئولانه ترغیب می‌شوند. این موضوع همچنین به شرکت‌های گردشگری نشان می‌دهد که پایداری یک مسئله مهم است و ارزش سرمایه‌گذاری دارد.

• رفتارهای پایدار را در سفرهای خود تمرین کنید

کارهای کوچکی وجود دارد که می‌تواند تأثیر شما را در سفر کاهش دهد. اولین قدم، انتخاب پایدارترین گزینه‌ها برای پروازها، اقامتگاه‌ها و تورهاست. علاوه بر آن، پروازهای کوتاه خود را به حداقل برسانید، سبک سفر کنید، از لوازم بهداشتی بدون ضایعات و قابل استفاده مجدد استفاده کنید و یک سیستم تصفیه آب همراه داشته باشید تا نیاز به خرید بطری‌های پلاستیکی کاهش یابد.

با رعایت این نکات، هر گردشگر می‌تواند در جهت حفظ محیط زیست و حمایت از جوامع محلی قدم بردارد و به ایجاد یک سیستم گردشگری پایدار کمک کند.