21 روش ساده برای اینکه یک گردشگر مسئول باشیم!

سفر کردن یکی از بهترین تجربه‌های زندگی است. به ما کمک می‌کند دنیا را بهتر بشناسیم، با فرهنگ‌های جدید آشنا شویم و خاطراتی ماندگار بسازیم. اما در کنار تمام این زیبایی‌ها، گردشگری می‌تواند مشکلاتی هم ایجاد کند؛ مثل شلوغی بیش از حد در بعضی مناطق یا اینکه پولی که خرج می‌کنیم به مردم محلی نرسد و جای دیگری برود.

من بیش از 10 سال است که سفر می‌کنم و در این مدت سعی کردم طوری سفر کنم که به محیط، مردم یا اقتصاد محلی آسیب نزنم. اما نگران نباشید، منظور من این نیست که باید سبک سفر خود را کاملاً عوض کنید! راه‌های ساده‌ای وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانیم در سفرهایمان تأثیر مثبت‌تری داشته باشیم.

گردشگری مسئولانه چیست؟

گردشگری مسئولانه یعنی در سفرهایمان به جنبه‌های مثبت و منفی گردشگری توجه کنیم. یعنی تصمیم‌هایی بگیریم که اثرات منفی سفر را کم کنند و در عوض، تأثیرات خنثی یا مثبتی داشته باشند. این نوع سفر، به نفع مردم، محیط زیست و حیات وحش است.

با این رویکرد، می‌توانیم مشکلاتی مثل ازدحام بیش از حد گردشگران و نشت اقتصادی را کاهش دهیم، از جوامع محلی و بومی حمایت کنیم، منابع طبیعی و حیات وحش را حفظ کنیم و تأثیر مثبتی بر مقصدهای سفر خود بگذاریم. در واقع، سفر مسئولانه به ما این فرصت را می‌دهد که به مکان‌هایی که بازدید می‌کنیم، احترام بگذاریم و اثر مثبتی به جا بگذاریم.

البته این تنها یک تعریف از گردشگری مسئولانه است. سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در تعریف رسمی خود می‌گوید:

گردشگری مسئولانه، تمامی اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی حال و آینده‌ی خود را در نظر می‌گیرد و در عین حال، نیازهای گردشگران، صنعت گردشگری، محیط زیست و جوامع میزبان را برآورده می‌کند.

چرا باید مسئولانه سفر کنیم؟

واقعیت این است که گردشگری همیشه هم بی ‌ضرر نیست. در برخی موارد، می‌تواند به محیط زیست آسیب بزند، زندگی جوامع محلی را تحت تأثیر قرار دهد یا سود حاصل از آن، به جای مردم منطقه، به شرکت‌های بزرگ برسد. اما گردشگری مسئولانه به ما یاد می‌دهد که چگونه سفر کنیم تا تأثیر مثبتی بر محیط زیست، جوامع محلی، حیات وحش و میراث فرهنگی داشته باشیم.

نمونه‌ای از گردشگری مسئولانه چیست؟

گردشگری مسئولانه یعنی تلاش کنیم کمتر از سفرهای هوایی استفاده کنیم، هتل‌ها و تورهای محلی و دوستدار محیط زیست را انتخاب کنیم، با آگاهی و دقت بیشتری سفر کنیم و تا حد امکان، هزینه‌های سفر را مستقیماً در اقتصاد محلی خرج کنیم.

البته این تنها یک نمونه کلی است. در ادامه، جزئیات را با هن بررسی می‌کنیم.

21 نکته برای سفر مسئولانه و آگاهانه

اگر می‌خواهید سفرهای مسئولانه‌تری داشته باشید، در اینجا نکات ساده‌ای برای شما آورده‌ام.

1.    خودتان را از مرکز سفر بیرون بیاورید

صنعت گردشگری معمولاً همه چیز را طوری طراحی می‌کند که گردشگران راحت‌تر باشند و بیشتر از سفر خود لذت ببرند. این بد نیست، اما باعث می‌شود که ما در سفر بیشتر به خودمان فکر کنیم.

خود را از مرکز سفر بیرون آوردن یعنی قبل از اینکه تصمیم بگیرید کجا بروید یا چه کاری انجام دهید، به این فکر کنید که چرا این کار را می‌کنید. با فکر کردن به انتخاب‌ها و هدف‌های خود در سفر، می‌توانید تصمیم‌هایی بگیرید که علاوه بر فکر کردن به خودتان، به تأثیر سفر شما بر مردم و محیط اطراف هم توجه داشته باشید. به این ترتیب، سفر شما با دقت بیشتری انجام می‌شود. مثلاً اگر به کشوری می‌روید که مردم آنجا انگلیسی صحبت نمی‌کنند، نباید انتظار داشته باشید که همه انگلیسی بلد باشند.

2.    تنوع را بشناسید

یکی از زیبایی‌های سفر این است که با تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی دنیای اطراف آشنا می‌شویم. برای سفر مسئولانه، باید به این تفاوت‌ها توجه کنیم و در مورد آن‌ها بیشتر یاد بگیریم. این تفاوت‌ها نه‌ تنها بین کشورهای مختلف، بلکه درون هر کشور و جامعه هم وجود دارند. به عنوان مثال، در هند ۲۲ زبان اصلی و بیش از ۷۲۰ گویش مختلف وجود دارد و مردم این کشور از قومیت‌های مختلف با فرهنگ‌های خاص خود هستند. توجه به این تفاوت‌ها و یادگیری درباره آن‌ها، نشان‌ دهنده احترام به این فرهنگ‌هاست.

همچنین، در سفر به مناطق مختلف، باید به مردم بومی هم توجه داشته باشیم. برای مثال، در کانادا، مردم بومی در صنعت گردشگری معمولاً کمتر دیده می‌شوند. اما گردشگران می‌توانند از فروشگاه‌ها و رستوران‌های متعلق به مردم بومی بازدید کنند یا به موزه‌هایی که به تاریخ و فرهنگ مردم بومی اختصاص دارند، بروند.

3.    تحقیق کنید و به حرف‌های محلی‌ها گوش دهید

بیشتر ما برای تفریح سفر می‌کنیم و این اصلاً چیز بدی نیست، اما سفر فرصتی عالی برای یادگیری است. وقتی سفر می‌کنیم، با مکان‌ها، مردم، فرهنگ‌ها و سنت‌های جدید آشنا می‌شویم و این تجربه‌ها می‌تواند دیدگاه ما را وسیع‌تر کند.

قبل از اینکه به جایی سفر کنید، سعی کنید بیشتر لیستی از جاهای دیدنی معروف آنجا را تهیه کنید. کمی زمان بگذارید تا درباره تاریخ، فرهنگ، اقتصاد، سیاست‌ها و زبان آن منطقه اطلاعاتی به‌دست آورید. با این کار می‌توانید سفر بهتری داشته باشید و ببینید چه چیزی در مقصد منتظرتان است.

قبل از سفر، به دنبال وبلاگ‌نویسان یا افراد محلی در آن منطقه بگردید تا از آن‌ها اطلاعات بگیرید. در طول سفر هم با مردم محلی صحبت کنید و به حرف‌های آن‌ها گوش دهید. سوال بپرسید و همیشه به دنبال چیزهای خوب باشید.

4.    از گردشگری بیش از حد جلوگیری کنید

سفر مسئولانه یعنی به جای آسیب رساندن به جوامع محلی، به آن‌ها کمک کنیم. گردشگری به طور کلی می‌تواند فواید زیادی داشته باشد؛ از جمله تقویت اقتصاد، به ‌ویژه در جوامع کوچک، ایجاد شغل، حمایت از حفاظت از محیط زیست و نگهداری از مکان‌های تاریخی. اما وقتی گردشگری به حدی زیاد می‌شود که به منابع و فرهنگ‌های محلی آسیب می‌زند، به آن گردشگری بیش از حد می‌گوییم. این مشکل به‌ ویژه در سال‌های اخیر به دلیل راحت‌تر شدن سفرها بیشتر مشاهده می‌شود.

زمانی که گردشگری در یک منطقه به صورت غیر قابل کنترل رشد کند، مشکلات زیادی پیش می‌آید که می‌تواند بر زندگی مردم، فرهنگ‌ها، محیط زیست و حیوانات تاثیر منفی بگذارد. یکی از راه‌های مسئولانه سفر کردن این است که از گردشگری بیش از حد جلوگیری کنیم. برای این کار می‌توانیم روش‌های مختلفی را در نظر بگیریم: از مکان‌های شلوغ و توریستی دوری کنیم، به جای مقصدهای معروف به شهرهای کمتر شناخته ‌شده برویم، در گروه‌های کوچک سفر کنیم، آرام سفر کنیم و سعی کنیم در فصول کم ‌گردشگر سفر کنیم تا فشار کمتری به منطقه وارد شود.

5.    با پول خود از جوامع محلی حمایت کنید

برای کمک به جوامع محلی، بهتر است پول خود را خرج کسب‌وکارهای محلی کنید نه برندهای بزرگ. به جای رفتن به استارباکس، کافه‌های محلی را امتحان کنید!

با صرف هزینه در رستوران‌ها، کافه‌ها و کسب‌وکارهای محلی، می‌توانید اثرات مثبت گردشگری را افزایش دهید. برای حمایت از جوامع محلی، از بازارهای محلی خرید کنید، در رستوران‌های کوچک غذا بخورید، شرکت‌های گردشگری محلی انتخاب کنید و در هتل‌های محلی اقامت کنید.

اگر مطمئن نیستید که یک مکان چقدر محلی است، نظرات آنلاین را بخوانید. معمولاً این نظرات صاحب یا مدیر کسب‌وکار را مشخص می‌کنند.

6.    راهنمای محلی استخدام کنید

بسیاری از شرکت‌های گردشگری به دنبال رعایت شیوه‌های پایدار هستند و از راهنمایان محلی استفاده می‌کنند. قبل از رزرو تور یا سفر گروهی، در مورد اینکه آیا شرکت از راهنمایان محلی حمایت می‌کند یا نه؟ تحقیق کنید‌. ببینید که آیا کارکنان از همان منطقه هستند و از رستوران‌ها و هتل‌های محلی حمایت می‌شود یا نه.

اگر امکانش بود، وقتی به مقصد رسیدید راهنمای محلی استخدام کنید. مثلا وقتی به گواتمالا برای صعود به آتشفشان آکاتنگو رفتیم، بعد از رسیدن به آنتیگوا راهنمای خودمان را پیدا کردیم.

7.    اقامت در خانه‌های محلی

یکی از راه‌های خوب برای معنی‌دار کردن سفر و حمایت از جوامع محلی، اقامت در خانه‌های محلی است. در این نوع اقامت، به جای هتل یا هاستل، در خانه یک خانواده محلی می‌مانید.

در خانه‌های محلی، اتاقی در خانه یک خانواده اجاره می‌کنید و معمولاً تعداد مهمان‌ها کم است، بنابراین تجربه شما شخصی‌تر از هتل‌ها خواهد بود. برخلاف هتل‌ها که بیشتر برای تعداد زیادی مهمان طراحی شده‌اند، با اقامت در خانه‌های محلی می‌توانید در زندگی روزمره میزبان شرکت کنید. مثلاً ممکن است با کمک صاحب خانه صبحانه را آماده کنید.

بنابراین، از نزدیک با فرهنگ و زندگی مردم محلی آشنا می‌شوید.

8.    ارزش دادن به تجربیات به جای شمارش کشورها

بسیاری از مردم در سفر به جای تمرکز بر تجربیات واقعی، بیشتر به شمارش کشورهای مختلف می‌پردازند. این روند باعث می‌شود که ارزش سفر از تجربیات به کمیت کشورهایی که بازدید شده، تغییر پیدا کند. گردشگری مسئولانه یعنی درست رفتار کردن با مکان‌هایی که به آن‌ها سفر می‌کنید. این یعنی زمانی که در آنجا هستید، باید به جای شمارش کشورها، به تجربیاتی که از آن مکان به دست می‌آورید، ارزش بدهید.

شمارش کشورهای مختلف به خودی خود بد نیست (من هم می‌دانم که چند کشور را دیده‌ام)، اما به عنوان یک گردشگر مسئول باید تمرکز خود را روی تجربیات سفر بگذارید، چون این تجربیات است که واقعاً ارزشمند است. به جای اینکه همیشه به دنبال کشف کشور جدیدی باشید، گاهی برگشتن به جایی که قبلاً رفته‌اید، می‌تواند بسیار پربارتر باشد. برای مثال، من دو بار به مراکش سفر کردم. در سفر دومم، چون قبلاً به مکان‌های معروفی مثل مراکش رفته بودم، توانستم زمان بیشتری را در مکان‌های کمتر شناخته شده‌ای مثل بَحَلِیل بگذرانم و از آن تجربه‌های جدیدی بدست آوردم.

9.    عکس و ویدیو را با دقت بگیرید

در سفر، وسوسه می‌شوید که از هر چیزی عکس بگیرید. این احساس کاملاً طبیعی است و ممکن است گرفتن عکس با مردم محلی خیلی جذاب باشد. اما باید با دقت و احترام عکس بگیرید. اگر قصد دارید از کسی عکس بگیرید، حتماً از او اجازه بگیرید. با این کار گردشگری مسئولانه را ترویج می‌دهید.

اگر می‌خواهید عکسی از کسی در شبکه‌های اجتماعی یا هر پلتفرم عمومی به اشتراک بگذارید، باید از آن شخص اجازه بگیرید. به خصوص اگر فرد از گروه‌های اقلیت یا فرهنگ‌های مختلف باشد یا اگر فرد کودک باشد.

انتشار تصاویر از جوامع فقیر توسعه ‌نیافته فقط برای خودستایی و جلب توجه، نشانه‌ای از پدیده‌ای به نام صنعت نجات‌ دهندگان سفید پوست است.

پس برای اینکه گردشگری مسئولانه داشته باشیم، باید عکس‌ها و ویدیوها را با دقت بگیریم. اولین قدم این است که بدانیم چرا و با چه هدفی عکس می‌گیریم و نیت خود را به وضوح بیان کنیم. مثلا اگر می‌خواهید عکسی از یک فرد محلی برای وبلاگ سفر خود بگیرید، به او بگویید.

دومین قدم این است که از شخص اجازه بگیرید. بپرسید آیا می‌توانید عکس یا ویدیو را در شبکه‌های اجتماعی یا وبلاگ خود به اشتراک بگذارید. اگر در یک مکان شلوغ هستید و نمی‌توانید بدون گرفتن عکس از دیگران عکسی بگیرید، از روش‌هایی مثل برش یا محو کردن صورت‌ها استفاده کنید. به طور کلی، بهتر است از گرفتن عکس یا ویدیو از کودکان خودداری کنید. اگر مجبور به این کار شدید، حتماً از والدین آن‌ها اجازه بگیرید و حریم خصوصی کودک را رعایت کنید.

10.          سفر زمینی، راهی برای کاهش رد پای کربن

هر بار که پرواز می‌کنیم، مقدار زیادی کربن تولید می‌شود. در واقع، یک پرواز رفت و برگشت می‌تواند بیشتر از کل میزان کربنی باشد که برخی افراد در یک سال تولید می‌کنند! با این حال، برای بسیاری از ما حذف کامل پروازها ممکن نیست. ممکن است خانواده‌ای در کشور دیگری داشته باشیم یا برای کار مجبور به سفرهای هوایی باشیم. همچنین در کشورهایی مانند کانادا یا استرالیا، سفر به کشورهای دیگر بدون پرواز بسیار سخت و زمان‌بر است.

پس چطور می‌توانیم سفرهای خود را پایدارتر کنیم؟

اگرچه نمی‌توان پرواز را به طور کامل حذف کرد، اما می‌توانیم تعداد آن را کاهش دهیم و اثرات زیست‌ محیطی آن را کمتر کنیم.

پرواز مستقیم را انتخاب کنید: بیشتر آلودگی‌های کربنی پرواز هنگام بلند شدن و فرود آمدن هواپیما ایجاد می‌شود. پس اگر امکانش را دارید، پروازهای بدون توقف را انتخاب کنید تا میزان انتشار کربن کاهش یابد.

به جای هواپیما، قطار یا اتوبوس سوار شوید: برای مسافت‌های کوتاه، سفر زمینی را در اولویت قرار دهید. قطار و اتوبوس گزینه‌های بهتری هستند، زیرا کربن کمتری تولید می‌کنند و در برخی مسیرها حتی راحت‌تر و اقتصادی‌تر از پرواز هستند.

با کلاس اقتصادی پرواز کنید: کلاس تجاری فضای بیشتری اشغال می‌کند، به این معنی که میزان انتشار کربن آن به ازای هر مسافر بیشتر است. انتخاب کلاس اقتصادی باعث می‌شود که سفر شما از نظر زیست محیطی کم ‌ضرر باشد.

کربن پرواز خود را جبران کنید: برخی شرکت‌ها امکان خرید اعتبار کربن را ارائه می‌دهند. این هزینه صرف پروژه‌هایی مانند کاشت درخت و تولید انرژی پاک می‌شود و به کاهش اثرات زیست ‌محیطی سفر شما کمک می‌کند.

سفرهای کوتاه هوایی را محدود کنید: پروازهای کوتاه‌مدت وسوسه‌انگیز هستند، اما اگر می‌توانید، از سفرهای محلی و نزدیک که نیازی به پرواز ندارند، لذت ببرید.

قانون سه ساعت را رعایت کنید: اگر مقصد شما کمتر از سه ساعت با قطار یا اتوبوس فاصله دارد، بهتر است به جای هواپیما، از وسایل نقلیه زمینی استفاده کنید.

خبر خوب، آینده سفرهای هوایی در حال تغییر است.  در سال‌های آینده، احتمالاً شاهد افزایش استفاده از هواپیماهای برقی خواهیم بود که آلودگی کمتری ایجاد می‌کنند. برخی کشورها نیز برای کاهش سفرهای هوایی کوتاه اقدام کرده‌اند. مثلاً دولت فرانسه پروازهای داخلی را که جایگزین ریلی کمتر از ۲.۵ ساعت دارند، ممنوع کرده است.

پس دفعه بعد که قصد سفر دارید، گزینه‌های خود را بررسی کنید؛ شاید بتوانید با یک انتخاب ساده، تأثیر مثبت‌تری بر محیط زیست داشته باشید.

11.          سفر با کمترین زباله

کاهش زباله در سفر کار سختی نیست. با چند تغییر ساده می‌توانید از مصرف پلاستیک و مواد یک‌بار مصرف کم کنید و به حفظ محیط زیست کمک کنید. در ادامه چند راهکار کاربردی آورده‌ایم:

لوازم قابل استفاده مجدد همراه داشته باشید:  یک کیسه پارچه‌ای، قاشق و چنگال قابل استفاده مجدد و ظروف نگهداری غذا همراه ببرید. با این وسایل می‌نوانید از کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یک‌بار مصرف دوری کنید.

لوازم بهداشتی بدون زباله انتخاب کنید: امروزه می‌توان شامپوهای قالبی، خمیر دندان‌های قرصی و مسواک‌های بامبو پیدا کرد. این محصولات بسته‌بندی پلاستیکی ندارند و زباله کمتری تولید می‌کنند.

از بطری‌های فیلتر دار استفاده کنید: برای کاهش مصرف بطری‌های آب پلاستیکی، یک بطری آب با فیلتر تصفیه همراه داشته باشید. این کار نه‌ تنها برای محیط زیست بهتر است، بلکه در درازمدت هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد.

در هتل کمتر زباله تولید کنید:

– لوازم بهداشتی شخصی خود را ببرید و از شامپوها و صابون‌های یک‌بار مصرف هتل استفاده نکنید.

– از نوشیدن آب بطری‌های پلاستیکی ارائه ‌شده در هتل خودداری کنید.

– حوله‌های خود را هر روز عوض نکنید و آن‌ها را برای استفاده مجدد آویزان کنید.

– قبل از ترک اتاق، چراغ‌ها، تلویزیون، تهویه و وسایل برقی را خاموش کنید.

– علامت مزاحم نشوید را روی آویزان کنید تا نیازی به شست‌وشوی روزانه ملحفه‌ها و حوله‌ها نباشد.

با رعایت این نکات، می‌توانیم در سفر هم از محیط زیست مراقبت کنیم و زباله کمتری تولید کنیم.

12.          هرچه می‌برید، با خود برگردانید

اصطلاح Pack in, pack out در بین طبیعت‌گردان و کوهنوردان رایج است و به این معنی است که هر چیزی را که با خود به طبیعت می‌برید، دوباره با خود برگردانید. به زبان ساده، هیچ زباله‌ای را در طبیعت باقی نگذارید، حتی اگر زباله‌ای ارگانیک باشد.

وقتی به پیاده‌روی، ساحل یا مناطق روستایی می‌روید، زباله‌های خود را در یک ظرف قابل استفاده مجدد نگه دارید و در اولین فرصت، آن‌ها را در محل مناسب دفع کنید. احترام به طبیعت، بخشی از مسئولیت ما به عنوان گردشگر است.

13.          پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی

انتخاب پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی نه‌تنها ردپای کربنی شما را کاهش می‌دهد، بلکه تجربه‌ای متفاوت و جذاب از سفر به شما می‌دهد.

راه رفتن در خیابان‌های یک شهر جدید، دوچرخه‌سواری در مسیرهای محلی یا استفاده از مترو و اتوبوس، به شما کمک می‌کند تا محیط اطراف را بهتر ببینید، فعال بمانید و در هزینه‌های سفر صرفه‌جویی کنید.

به عنوان مثال، زمانی که من و همسرم به مکزیکوسیتی سفر کردیم، تصمیم گرفتیم به جای استفاده از تاکسی، از مترو و اتوبوس‌های محلی استفاده کنیم. با اینکه کرایه تاکسی در مکزیکوسیتی ارزان بود، اما حمل‌ونقل عمومی برای ما تجربه‌ای جذاب‌تر شد. چون نه‌تنها هزینه کمتری داشت، بلکه باعث شد شهر را از دیدگاه مردم محلی تجربه کنیم و بیشتر با فرهنگ آن آشنا شویم.

بنابراین، دفعه بعد که به شهری جدید سفر کردید، به جای رفت‌وآمد با تاکسی و ماشین‌های شخصی، کمی پیاده‌روی کنید، دوچرخه‌سواری را امتحان کنید یا با مترو و اتوبوس‌های شهری جابه‌جا شوید. مطمئن باشید که تجربه‌ای لذت‌بخش‌تر و به‌یادماندنی‌تر خواهید داشت!

14.          آهسته سفر کنید

سفر آهسته یعنی ارتباط عمیق‌تر با مکان‌هایی که به آن‌ها سفر می‌کنیم. به جای این‌که در یک هفته اروپا را زیر پا بگذاریم و از یک شهر به شهر دیگر بپریم، می‌توانیم مدت بیشتری را در یک مقصد بمانیم و آن را بهتر بشناسیم.

سفر آهسته به این معنا نیست که حتماً سفر طولانی داشته باشید. اگر دو هفته مرخصی دارید، می‌توانید به جای این ‌که هر هفته به یک کشور جدید بروید، تمام وقت خودتان را در یک کشور بگذرانید. یا حتی به جای این‌که مدام در حال جابه‌جایی باشید، یک هفته از زمان خودتان را در یک شهر سپری کنید.

چرا سفر آهسته بهتر است؟

ارتباط بهتر با فرهنگ و مردم محلی: وقتی بیشتر در یک مقصد بمانید، فرصت بیشتری برای شناختن فرهنگ، مردم و سبک زندگی آنجا دارید. این نوع سفر، تجربه‌ای عمیق‌تر و معنادارتر ایجاد می‌کند.

حمایت از گردشگری پایدار: ماندن طولانی‌تر در یک مکان به این معنی است که هزینه‌های شما مستقیماً به اقتصاد محلی کمک می‌کند. از خرید در بازارهای محلی گرفته تا اقامت در هتل‌های خانوادگی، همه این‌ها تأثیر مثبتی بر جامعه مقصد دارند.

کاهش اثرات زیست‌ محیطی: هر بار که از یک شهر به شهر دیگر می‌روید، میزان مصرف سوخت و تولید کربن افزایش پیدا می‌کند. اما اگر زمان بیشتری را در یک مکان بمانید، نیاز به حمل‌ونقل کمتر خواهد شد و اثرات زیست ‌محیطی سفرتان کاهش می‌یابد.

بنابراین، دفعه بعد که در حال برنامه‌ریزی سفر هستید، به جای فشرده کردن مقاصد مختلف در یک زمان کوتاه، گزینه سفر آهسته را در نظر بگیرید. شاید متوجه شوید که نه ‌تنها جوامعی که از آن‌ها بازدید می‌کنید سود می‌برند، بلکه خودتان هم تجربه‌ای غنی‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهید داشت.

15.          مراقب برداشت نادرست از فرهنگ‌ها باشید

برداشت نادرست از فرهنگ زمانی اتفاق می‌افتد که فردی از عناصر یک فرهنگ که متعلق به او نیست، استفاده کند. این موضوع زمانی بحث‌برانگیز می‌شود که اعضای یک فرهنگ غالب از فرهنگ‌های اقلیت و کمتر دیده ‌شده بدون اینکه به معنای واقعی آن احترام بگذارند، تقلید کنند.

مثلاً وقتی افراد غیر بومی لباس‌های سنتی اقوام بومی را به عنوان لباس هالووین می‌پوشند یا بدون درک معنای آن از مدل موهای خاص یک فرهنگ استفاده می‌کنند، می‌تواند مصداق این مسئله باشد.

اما از آنجایی که یکی از اهداف سفر، آشنایی با فرهنگ‌های مختلف است، گاهی تشخیص اینکه چه رفتاری مناسب است و چه چیزی برداشت نادرست محسوب می‌شود، سخت می‌شود.

چطور در سفرها از این اشتباه دوری کنیم؟

دو نکته مهم در این زمینه احترام و زمینه‌ی فرهنگی است.

احترام یعنی قبل از اینکه در یک سنت فرهنگی شرکت کنید یا لباس سنتی بپوشید، از خود بپرسید: آیا این کار را از روی احترام انجام می‌دهم یا صرفاً برای تقلید؟ آیا از اهمیت، معنا و تاریخچه‌ی این سنت یا لباس اطلاع دارم؟

زمینه‌ی فرهنگی هم مهم است. در چه شرایطی در یک سنت فرهنگی شرکت می‌کنید؟ اگر شما را دعوت کرده‌اند و در فضایی آموزشی و محترمانه قرار دارید، این کار احتمالاً مشکلی ندارد. آیا هدف شما یادگیری و احترام به فرهنگ است یا صرفاً بازتولید کلیشه‌های نادرست؟

گردشگری مسئولانه یعنی اینکه به‌ عنوان یک مسافر، همیشه خود را مهمان فروتن یک فرهنگ بدانید. پس اگر دعوتی رسمی برای شرکت در یک سنت فرهنگی ندارید، بهتر است با احتیاط بیشتری رفتار کنید و از تصمیمات ناآگاهانه پرهیز کنید.

16.          مراقب رفتارمان با حیوانات باشیم

تماشای فیل‌ها در پناهگاه‌های تایلند، شنا با خوک‌های باهاما یا رفتن به سافاری در کنیا، از آن تجربه‌هایی هستند که خیلی از ما دوست داریم امتحان کنیم. اما چون این تجربه‌ها محبوب هستند، بعضی جاها از حیوانات سوءاستفاده می‌شود تا نیاز گردشگران را تأمین کنند.

پس به‌ عنوان مسافرانی که به طبیعت و حیوانات اهمیت می‌دهند، باید حواسمان باشد که ندانسته به این روند آسیب‌زا کمک نکنیم. اما چطور بفهمیم کدام تجربه‌ها واقعاً اخلاقی‌اند؟ بهترین راه، تحقیق و بررسی قبل از انتخاب این فعالیت‌هاست.

مثلاً اگر قصد بازدید از یک پناهگاه فیل را دارید، حتماً نظرات مسافران قبلی را بخوانید، مخصوصاً نظرات منفی. اگر جایی با حیوانات بدرفتاری شده باشد، معمولاً در این نظرات به آن اشاره می‌شود.

یک قانون کلی هم این است که از تجربه‌هایی که شامل لمس حیوانات وحشی هستند، دوری کنیم. حیوانات در طبیعت به انسان نزدیک نمی‌شوند، پس اگر یکی از آن‌ها راحت به شما نزدیک شد، احتمالاً برای این کار آموزش دیده و این می‌تواند نشانه‌ی سوءاستفاده باشد.

اگر می‌خواهید از حیات وحش لذت ببرید، تماشای آن‌ها از دور بهترین گزینه است. خیلی از سافاری‌های اخلاقی این امکان را می‌دهند که حیوانات را در زیستگاه طبیعی‌شان ببینید، بدون اینکه زندگی‌شان دچار اختلال شود. این روش هم برای حیوانات امن‌تر است، هم تجربه‌ای واقعی‌تر و ارزشمندتر برای شما خواهد بود.

17.          از گردشگری داوطلبانه پرهیز کنید

خیلی‌ها دوست دارند در سفرهایشان کار داوطلبانه انجام دهند. به نظر می‌رسد این راهکاری برای کمک به دیگران و در عین حال تجربه‌ی یک کشور جدید باشد. اما واقعیت این است که ولنتوریسم (گردشگری داوطلبانه) همیشه هم مفید نیست و گاهی بیشتر از اینکه به دیگران کمک کند، به آن‌ها آسیب می‌زند.

این روزها گردشگری داوطلبانه به یک صنعت تبدیل شده است. حالا خیلی راحت می‌توان با پرداخت هزینه، یک برنامه‌ی داوطلبانه‌ی کوتاه‌ مدت را رزرو کرد. اما این تجربه‌ها اغلب سطحی هستند و تأثیر مثبتی برای جوامع محلی ندارند. به عنوان مثال، طبق تحقیقات، کودکان در پرورشگاه‌ها به اندازه‌ای که در یک خانواده رشد می‌کنند، حمایت عاطفی و اجتماعی دریافت نمی‌کنند. با این حال، بسیاری از برنامه‌های ولنتوریسم، به جای حل مشکلات، به تقویت سیستم‌هایی که در واقع به این کودکان آسیب می‌زنند، کمک می‌کنند.

مشکل دیگر این است که بیشتر این تجربه‌ها بیشتر برای داوطلبان تأثیرگذار هستند تا برای جوامعی که آن‌ها به آنجا می‌روند. در بیشتر موارد، داوطلبان مهارت خاصی ندارند و زمان کافی هم برای ایجاد تغییر واقعی در اختیارشان نیست.

اگر دوست دارید در سفرهایتان تأثیر مثبتی بگذارید، به جای گردشگری داوطلبانه، کارهای تبادلی انجام دهید. برنامه‌هایی مثل WorkAway به شما این امکان را می‌دهند که در ازای کمک به یک جامعه‌ی محلی، تجربه‌ای ارزشمند و واقعی کسب کنید، بدون اینکه ناخواسته به چرخه‌ی آسیب‌رسانی دامن بزنید.

18.          احترام به آداب و رسوم محلی

دنیا پر از فرهنگ‌های مختلف است و احتمالاً در سفرهای خود با آداب و رسوم متفاوتی نسبت به فرهنگ خود روبه‌رو خواهید شد. باید به یاد داشته باشید که وقتی به کشوری غیر از کشور خود می‌روید، مهمان هستید، پس بهترین کار این است که مثل یک مهمان رفتار کنید.

این یعنی باید وقت بگذارید تا درباره‌ی آداب و رسوم محلی اطلاعات کسب کنید و به آن‌ها احترام بگذارید. به عنوان مثال، در بعضی از مناطق دنیا، زنان به طور سنتی لباس‌های پوشیده می‌پوشند. اگر به چنین مناطقی سفر کردید، زنان مسافر می‌توانند با رعایت این رسم محلی و پوشاندن شانه‌ها یا پاهایشان، احترام خود را نشان دهند.

همچنین، یاد گرفتن حتی کمی از زبان محلی می‌تواند خیلی کمک ‌کننده باشد. این کار نه تنها سفر شما را راحت‌تر می‌کند (حتی گفتن یک سلام ساده یا معذرت‌خواهی می‌تواند مفید باشد)، بلکه نشان می‌دهد که شما به فرهنگ محلی احترام می‌گذارید و وقت می‌گذارید تا بیشتر درباره‌ی آن یاد بگیرید.

19.          خودتان را از نظر قوم‌گرایی بررسی کنید

قوم‌گرایی یعنی چه؟ قوم‌گرایی به برداشت‌ها یا فرضیاتی اطلاق می‌شود که افراد از یک فرهنگ خاص دارند. اغلب این نوع تفکر باعث می‌شود که فرد فرهنگ دیگری را بر اساس استانداردهای فرهنگ خود قضاوت کند.

در این میان یک بعد قدرت هم وجود دارد. برای مثال، زمانی که مسافران غربی از آداب و رسوم یک کشور که با آداب خودشان متفاوت است، خوششان نمی‌آید، ممکن است این نوع تفکر حاوی لایه‌های استعمارگرانه باشد. کاملاً طبیعی است که احساس سردرگمی کنید یا ممکن است نسبت به یک رسم ناآشنا فکر کنید. اما برای جلوگیری از قوم‌گرایی، باید زمان بگذارید و به این احساسات پرداخته و تحقیق کنید تا بفهمید چرا آن رسم در فرهنگ خاصی به عنوان یک هنجار پذیرفته شده است.

سوال بپرسید! درک یک رسم معمولاً کمک می‌کند که با چیزهای جدید یا متفاوت راحت‌تر شوید.

20.          قیمت منصفانه بپردازید

وقتی در حین سفر هستید، ممکن است بیش از حد درگیر مدیریت بودجه خود شوید. البته که مدیریت هزینه‌ها کار اشتباهی نیست، اما باید دقت کنید که این کار به جوامعی که از آن‌ها بازدید می‌کنید، آسیب نزند.

در بسیاری از کشورها، مثل هند، چانه‌زنی بر سر قیمت‌ها قبل از خرید امری رایج است. همچنین معمول است که از گردشگران قیمت‌های بالاتری نسبت به محلی‌ها درخواست شود، چیزی که به‌ طور غیررسمی به آن «مالیات توریست» گفته می‌شود.

بعضی از مسافران از این موضوع ناراحت می‌شوند، اما در واقع این کار روشی برای کسب درآمد بیشتر برای افراد محلی است که قیمت‌ها را بر اساس توان مالی خریدار تعیین می‌کنند. اگر توانایی سفر کردن دارید، پس توانایی پرداخت قیمت منصفانه به جوامع محلی را هم دارید. ممکن است این قیمت بیشتر از آن چیزی باشد که یک فرد محلی می‌پردازد، اما این به معنای غیر منصفانه بودن آن نیست، مخصوصاً وقتی که اختلاف ارزش ارز را در نظر بگیریم.

21.          در مورد آنچه به اشتراک می‌گذارید، آگاه باشید

نحوه‌ای که سفر خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنید یا حتی درباره آن با خانواده و دوستان صحبت می‌کنید، می‌تواند تأثیر زیادی بر درک دیگران از آن مقصد داشته باشد. گاهی ممکن است ناخواسته از زبانی استفاده کنید که کلیشه‌های نادرستی را تقویت کند یا تصویری نادرست از یک فرهنگ ارائه دهد. پس قبل از انتشار عکس یا متن، کمی درباره نحوه نمایش آن مکان و فرهنگ فکر کنید. برای برخی، همان پست اینستاگرامی شما ممکن است تنها تصویری باشد که از آن کشور در ذهنشان شکل می‌گیرد، پس بهتر است از زبان و تصاویری استفاده کنید که جنبه‌های مثبت و واقعی یک مقصد را نشان دهد.

این موضوع برای تولیدکنندگان محتوای سفر هم اهمیت ویژه‌ای دارد. گاهی ممکن است در یک ویدئوی کوتاه یا یک راهنمای سفر، اطلاعات بدون زمینه و توضیح کافی منتشر شود. مثلاً اگر در مورد مکان‌هایی که احساس امنیت نداشتید محتوا تولید می‌کنید، باید بدانید که امنیت مفهومی نسبی است و برداشت افراد از آن می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند رسانه‌ها، کلیشه‌های فرهنگی، هویت شخصی و تجربیات فردی باشد.

به عنوان مثال، من ممکن است در بیشتر کشورهای اروپایی احساس امنیت کنم، اما دوستانی از قومیت‌های مختلف دارم که در همان کشورها با رفتارهای تبعیض‌آمیزی مواجه شده‌اند و احساس امنیت کمتری داشته‌اند. این تفاوت تجربه نشان می‌دهد که ارائه‌ی اطلاعات در چارچوب درست بسیار مهم است.

اضافه کردن زمینه و توضیحات دقیق به محتوای سفر، نه‌ تنها باعث می‌شود مسئولانه‌تر عمل کنید، بلکه به ارزش و عمق محتوای شما هم اضافه می‌کند. برای مثال، اگر درباره سفر به کوبا می‌نویسید، بهتر است اطلاعاتی درباره تحریم‌های آمریکا علیه این کشور هم ارائه دهید، زیرا این تحریم‌ها نه ‌تنها بر زندگی مردم محلی تأثیر گذاشته، بلکه بر تجربه‌ی سفر گردشگران هم اثر دارد.

ارائه‌ی محتوای سفر با توضیحات کافی، باعث می‌شود هم به درک بهتر فرهنگ‌ها کمک کنید و هم محتوایی ارزشمند و دقیق‌تر تولید کنید که برای مخاطبان شما مفید باشد.

جمع‌بندی: چگونه مسئولانه سفر کنیم؟

شروع سفر مسئولانه ممکن است در ابتدا کمی گیج‌ کننده به نظر برسد، اما فراموش نکنید که این یک فرایند یادگیری مداوم است و نیازی نیست همه چیز را یکباره تغییر دهید. کافی است با قدم‌های کوچک شروع کنید! اولین گام این است که آگاه باشید سفرهای شما چه تأثیری بر محیط زیست، حیات وحش، جوامع محلی، فرهنگ‌ها و اقتصادها می‌گذارد. وقتی این موضوع را در نظر بگیرید، می‌توانید تغییرات کوچکی در عادت‌های سفر خود ایجاد کنید.

همچنین باید به این نکته توجه داشت که سفر مسئولانه نسخه‌ واحد و ثابتی برای همه ندارد. برخی از توصیه‌هایی که گفته شد ممکن است برای شما راحت‌تر و قابل اجرا‌تر باشند و برخی دیگر شاید برایتان دشوارتر باشند که اشکالی ندارد! نکته مهم این است که از جایی شروع کنید و به مرور این تغییرات را در سفرهای خود اعمال کنید.

این فهرست از راه‌های سفر مسئولانه همیشه در حال تکامل است و با گذشت زمان، چیزهای بیشتری برای یادگیری وجود خواهد داشت. من خودم هنوز یک گردشگر کاملاً مسئول نیستم و احتمالاً هرگز نخواهم بود! اما هرچه بیشتر سفر می‌کنم، بیشتر یاد می‌گیرم که چگونه می‌توانم به محیط‌زیست، فرهنگ‌ها و مردم دیگر نیز احترام بگذارم.

البته نباید فراموش کرد که بسیاری از تغییرات مهمی که برای پایدارتر و مسئولانه‌تر شدن صنعت گردشگری لازم است، در دست شرکت‌های بزرگ، دولت‌ها و نهادهای محلی است. آن‌ها می‌توانند تعداد گردشگران را کنترل کنند، زیرساخت‌های مناسب برای سفرهای پایدار ایجاد کنند، مالیات‌های گردشگری تعیین کنند، به سمت روش‌های سازگارتر با محیط زیست حرکت کنند و تبلیغات گردشگری را به شیوه‌ای مسئولانه‌تر تغییر دهند.

اما در کنار این اقدامات کلان، ما به‌ عنوان گردشگران می‌توانیم قدم‌هایی برداریم تا سفرهایمان تا حد ممکن مفید و کم ضرر باشند. امیدوارم این نکات به شما کمک کند تا درباره نحوه سفر کردن خود بیشتر فکر کنید و در نهایت، تجربه‌های بهتری در سفر داشته باشید.